Motivatie team Sport & Bewegen belangrijk
Rosa is vanuit JMZ Pro betrokken bij de pilot Jonge Mantelzorg Vriendelijke School. Daarnaast werkt ze bij ZwolleDoet! ook veel met jonge mantelzorgers. ‘Voor we met de pilot begonnen werkten we al samen met Sport & Bewegen. Onder andere in het kader van het onderzoek van Janet. Wat ik heel positief vind, is de motivatie vanuit de opleiding om aandacht te geven aan dit thema. Dat zie je dan ook terug in het feit dat dit nu duurzaam is ingericht en er structureel aandacht aan wordt gegeven. Die terugkerendheid en de grote bewustwording is erg belangrijk. Ook voor de lange termijn. We gaan in de toekomst meer mantelzorgers nodig hebben en zullen meer samen moeten doen als het gaat om het zorgen voor elkaar. Dat alles maakt dat Sport & Bewegen het certificaat Jonge Mantelzorg Vriendelijke School verdient.
Aandacht voor leerlingen met een zorgsituatie thuis
Ongeveer een op de vier kinderen en jongeren groeit op met een familielid met een beperking, chronische ziekte, psychische kwetsbaarheid en/of verslaving. Daarbij kunnen zij te maken krijgen met zorgtaken thuis. Maar ook met mentale zorgen of met het missen van zorg voor zichzelf, veroorzaakt door de situatie. De gevolgen hiervan verschillen per situatie en per persoon. Duidelijk is wel dat deze kinderen en jongeren op jonge leeftijd met andere zorgen geconfronteerd worden dan hun leeftijdsgenoten zonder zorgsituatie thuis. Helpen bij dagelijkse activiteiten, zoals het doen van het huishouden, verzorgen van maaltijden en helpen bij aankleden zijn voorbeelden van mantelzorg.
Onderzoek bij Sport & Bewegen
Janet Tulen deed ontwerpgericht wetenschappelijk onderzoek naar jonge mantelzorgers en de wijze waarop ze vanuit de opleiding aandacht krijgen. Janet: ‘Ik heb gewerkt in de zorg en toen ik bij Sport & Bewegen ging werken, zag ik dat hier veel aandacht is voor de topsporter. Ik vroeg me af of die aandacht er ook was voor jonge mantelzorgers. Bijvoorbeeld door ze de mogelijkheid van een aangepast rooster te geven. Per slot van rekening is het geven van mantelzorg ook topsport. Hoe combineer je dat met school?’ Er bleek nog weinig onderzoek gedaan te zijn naar jonge mantelzorgers in het mbo, zo ontdekte Janet. Vanuit het hbo was wel wat bekend, maar over het mbo niet. ‘Toen ik startte met mijn onderzoek, was er direct vanuit het werkveld veel belangstelling naar de resultaten. De behoefte om er meer over te weten, is er.’
Janet begon haar onderzoek door aan collega’s te vragen wat zij wisten over mantelzorgers, wat hun beeld daarbij was. ‘Wat bleek was dat een aantal collega’s zelf mantelzorger zijn, maar dat niet als zodanig ervaren. En het er ook niet over hebben, laat staan aan studenten vragen of die mantelzorger zijn. Een blinde vlek als het ware. Andere collega’s hadden totaal geen beeld bij het begrip mantelzorger. Ik heb mijn onderzoek dan ook heel snel gericht op het creëren van bewustwording.’
Rosa Kreiter vertelt dat er over mantelzorgers veel verschillende beelden bestaan, ook bij de mantelzorgers zelf. Zo zei een jongere tegen haar: “Je verleent alleen maar mantelzorg als je voor een ouder persoon zorgt, maar dat ik voor mijn broertje zorg, ja, dat is geen mantelzorg: dat doe je gewoon.” Rosa: ‘Dat laat al zien hoe divers het beeld is. En dan heb ik het nog niet gehad over het feit dat er steeds meer druk komt te staan op mantelzorgers, onder andere door de tekorten in de zorg. Vaak wordt dan gekeken of jonge mantelzorgers meer kunnen doen in het gezin. Dit kan dan ten koste gaan van school, werk of eigen ontwikkeling.’
Les ontwikkeld in samenwerking met studenten
Janet: ‘Tijdens mijn onderzoek heb ik met twee werkgroepen, een werkgroep studenten bestaande uit studenten en alumni en een docentenwerkgroep, gesprekken gevoerd en samengewerkt. Samen hebben we gekeken naar de beste manier om bewustwording te creëren. In al deze groepen zaten ook mantelzorgers. Henk Munneke was hier namens SAB bij betrokken. Aan het eind van het traject hadden we als resultaat dat er een les over bewustwording rondom mantelzorg was ontwikkeld door studenten. Deze les is door studenten tijdens een IKP ook gegeven aan alle collega’s bij Sport & Bewegen. Dat maakte veel indruk. Rosa heeft daarnaast vanuit JMZ Pro vertelt over haar ervaringen, de mogelijkheden extern en hoe je kennis over mantelzorg aan studenten overbrengt. Tot slot hebben de studenten een film gemaakt over student en mantelzorger zijn binnen Sport & Bewegen. Deze film vormt onderdeel van het lesprogramma, dat daarmee hoort bij onze opleiding. Het past ook bij onze cultuur om op deze wijze te werken en studenten ook de ruimte te geven bij de ontwikkeling van deze les, die vooral gericht is op bewustwording.’
Geen copy-paste
Uit het verhaal van Janet blijkt dat het lesprogramma dat nu gebruikt wordt door Sport & Bewegen, niet een-op-een gebruikt kan worden door een andere opleiding. ‘Het is belangrijk om aan te sluiten bij de student en te kijken naar de opleidingsinrichting, om te komen tot een passende vorm, zoals onze les. Die les is toepasbaar voor andere opleidingen binnen het mbo, maar een andere opleidingsrichting kan bijvoorbeeld vragen om een andere, eigen film. Dit wordt duidelijk door met elkaar in gesprek te gaan en goed naar elkaar te luisteren. Bewustwording kan dan op passende wijze worden gecreëerd. Overigens past deze aandacht voor de jonge mantelzorger ook prima bij uitgangspunt van de persoonlijke leeromgeving van onze studenten zoals dat is opgenomen in de visie van Landstede.’
Onderdeel van het curriculum
Bij Sport & Bewegen wordt er twee keer per jaar extra aandacht gegeven aan het thema mantelzorger. De eerste keer is medio november, als alle studenten een les krijgen over mantelzorg. Met name bedoeld om het thema bespreekbaar te maken en ervoor te zorgen dat er ook openheid komt bij studenten: je mag er over praten. De tweede keer is in juli, rond de week van de Jonge Mantelzorger. Dat is ook het moment dat studenten overstappen naar een andere klas.
Mantelzorger vraagt vooral begrip
Rosa Kreiter heeft veel met jonge mantelzorgers te maken. ‘Laat ik beginnen met een misverstand uit de wereld te helpen: met veel mantelzorgers gaat het goed. Ze zijn wie ze zijn en vanuit liefde geven ze zorg aan familieleden. Als ik met ze praat, zie ik hele sociale, betrokken en zorgzame mensen. Natuurlijk zijn er wel mantelzorgers met meer vragen en behoefte aan extra hulp, maar dat is een kleine groep. Waar ze vooral om vragen, ook aan het onderwijs, is om begrip en ondersteuning. Begrip voor het feit dat ze soms eerder weg moeten, een keer niet zo vrolijk of wat vermoeid zijn. Ondersteuning in de vorm van een luisterend oor of extra begeleiding als er een keer sprake is van een crisissituatie. Veel mantelzorgers vinden het zo vanzelfsprekend wat ze doen, dat ze er nauwelijks over praten. Ze zullen dan ook niet snel zelf over zichzelf zeggen dat ze mantelzorger zijn.’
Over JMZ Pro
JMZ Pro biedt een professioneel netwerk aan degenen die in de praktijk werkzaam zijn met en voor jonge mantelzorgers. Door landelijk en regionaal samen te werken, kennis uit te wisselen en informatie en ervaringen op haar platform te bundelen, kunnen betrokkenen van elkaar leren, maatschappelijk begrip creëren en de kwaliteit van de ondersteuning verhogen.