Zit je momenteel op de havo, maar heb je meer zin om praktisch aan de slag te gaan en de handen uit de mouwen te steken? Of weet je niet zeker of je je havodiploma gaat halen? Dan zit je hier goed! We vertellen je meer wat je kunt verwachten als je van havo naar mbo wilt. Ben je van de havo naar het hbo gegaan, maar blijkt dit je toch niet te liggen? Ook dan kun je de switch naar het mbo maken.
Ook zonder havo-diploma kun je doorstromen naar het mbo. Het enige wat je nodig hebt is een overgangsbewijs van havo 3 naar havo 4. Je kunt starten met een mbo-opleiding op niveau 4. Zit je momenteel in havo 4 en ga je niet over? Geen zorgen, je kunt direct de overstap maken naar een mbo-opleiding!
Dat is zeker mogelijk! Hoewel veel havisten ervoor kiezen om na het behalen van hun diploma direct door te stromen naar het hbo, is dit niet altijd de beste optie. Het mbo kan juist een goede tussenstap zijn om alvast praktijkervaring op te doen. Na het afronden van je mbo-opleiding op niveau 4 kun je alsnog doorstromen naar het hbo.
> Op de havo leer je veel vanuit boeken, op het mbo focus je meer op praktijkvakken die aansluiten op je toekomstige hbo-studie of beroep.
> Op het mbo ga je op stage
> Op het mbo heb je minder klassikaal les
Er bestaan vier niveaus binnen het mbo, waarvoor specifieke toelatingseisen gelden. Voor een opleiding op niveau 3 is bijvoorbeeld minimaal een vmbo kaderberoepsgerichte leerweg nodig. Maar voor havisten gelden andere regels. Zolang je ten minste overgegaan bent van de derde naar de vierde klas van de havo, mag je je inschrijven voor opleidingen op alle mbo-niveaus. Zelfs voor een mbo-opleiding op het hoogste niveau, niveau 4, hoef je de havo niet eerst af te ronden.
> Je bent liever in de praktijk bezig
> Je gaat niet door naar havo 5. Heb je havo 4 niet gehaald en wil je niet opnieuw beginnen? Dan kun je overstappen naar het mbo en later eventueel nog doorstromen naar het hbo!
> Je kunt met een mbo-niveau 4 diploma naar het hbo, of je kiest ervoor om aan het werk te gaan. Werkgevers staan om je te springen in verband met je praktijkgerichte opleiding!
> Je weet nog niet zo goed wat je wilt. Op het mbo krijg je extra tijd om te ontdekken welk beroep of welke sector echt bij je past.
Het kan zijn dat een aantal mbo-opleidingen aanvullende toelatingseisen hebben die ook gelden voor havisten, met of zonder diploma. Bij een aantal opleidingen is een beperkt aantal opleidingsplaatsen beschikbaar, waarbij havisten niet meer kans maken dan vmbo'ers. Bekijk hier voor welke opleidingen dit geldt.
Op basis van een overgangsbewijs van havo 3 naar havo 4 en havo 4 naar havo 5 kun je geen vrijstelling verlenen. Vrijstellingen kunnen alleen worden verleend op basis van examens waarvan het resultaat zichtbaar is op een officiële resultatenlijst. Behaalde resultaten voor Nederlands en Engels die zijn beoordeeld met een voldoende mogen als vrijstelling worden aangevraagd. Mits het behaalde diploma dateert vanaf schooljaar 2013-2014. Er is sinds schooljaar 2019-2020 geen vrijstelling rekenen meer mogelijk. Dat komt door de afschaffing van de rekentoets in het voortgezet onderwijs. Let op: je krijgt alleen vrijstelling voor het examen, niet voor de onderwijstijd.
Van havo naar mbo: ‘Het geeft me veel meer rust’
Wat als je je toekomst hebt uitgestippeld en het anders lijkt te lopen dan je in eerste instantie had gedacht? Dat gebeurde bij Sophie van ’t Ende. Zij besloot, na twee keer gezakt te zijn voor haar havo-examen, om naar het mbo in Zwolle te gaan. ‘’Het geeft mij veel meer rust’’.
Sophie begon met de havo, op haar tenen lopend haalde ze het vijfde jaar om dit vervolgens af te ronden met een examen. Het eerste examenjaar haalde ze niet, waarna ze het opnieuw probeerde. Ook dit examen haalde zij niet. ‘Ik moest gaan zoeken naar wat ik wilde gaan doen, nog een keer examen zag ik echt niet zitten. Mijn ouders kwamen met het idee om naar het mbo te gaan, omdat ik beter ben in de praktijk dan het leren van theorie. Hierdoor werd de keuze al snel gemaakt om naar het mbo te gaan in plaats van de vavo. Op de vavo zou ik de vakken die ik niet heb gehaald opnieuw moeten doen, hier had ik geen energie meer voor.’ Ze haalde haar cijferlijst op, leverde haar boeken in en voelde een last van haar schouders vallen.
Sophie begon op de havo. Maar zat ook met de niveaus mavo en vwo in één school. ‘Je ziet best snel een niveauverschil tussen de klassen. Nadat ik me meer ging verdiepen kreeg ik een heel ander beeld van de mavo en het mbo, eigenlijk is het veel leuker. Je hebt meer rust. Tuurlijk als je havo of hbo aankunt, vooral doen, maar als je op je tenen moet lopen of moeite hebt met leren, ga dan voor het mbo. Het geeft je meer vrijheid.’
Ondanks dat Sophie van de havo af komt is er genoeg uitdaging. Dit kan zij zelf aan haar docenten en coach vragen. ‘Doordat ik van de havo kom heb ik al een voorsprong, vakken gaan mij makkelijker af. School helpt mij om uitdaging te bieden in de lessen en praktijk. Zo mocht ik eerder op stage, hierdoor heb ik al tachtig uur stagegelopen. Ook word mij aangeboden om mijn opleiding te versnellen en krijg ik extra opdrachten om mezelf uit te blijven dagen.’
‘De stage mogelijkheden zijn eindeloos. Zo kun je bij mijn opleiding, Medewerker Evenementenorganisatie, stagelopen bij beurzen, sportevenementen of zelfs clubs. Ook krijg je de mogelijkheid om naar het buitenland te gaan voor je stage.’
‘Ik vind mijn docenten heel tof. In het begin, toen ik van de havo afkwam, had ik nog veel last van faalangst. Hier hebben mijn docenten me mee geholpen door alles stap voor stap te doen. Ze denken met je mee en zijn vooral zichzelf. Ook houden ze een kort lijntje met je. Nu ben ik veel gelukkiger en ga ik elke dag met plezier naar school.’
Sophie merkte wel dat het spannend was om van de havo naar het mbo te gaan. ‘Door op de havo te hebben gezeten en een heel ander toekomstbeeld te hebben gehad vond ik het in het begin wel gek om te schakelen. Het was wennen, maar het mbo heeft mij veel rust gegeven.’
Van havo naar mbo: ‘Ik kan het iedereen aanraden’
Het lijkt zo vanzelfsprekend: met een havo-diploma ga je naar het hbo. Maar het kan ook anders. Wat doe je bijvoorbeeld als het hbo je niet blijkt te liggen? Jesse Gouwerok besloot na een half jaar op het hbo te hebben gezeten om de opleiding junior accountmanager op Landstede MBO in Harderwijk te gaan volgen. ‘Nu ben ik veel serieuzer en gemotiveerder. Ik weet beter wat ik wil en ik doe het ergens voor.’
Jesse begon op het vwo, maar bleef in de vierde zitten, ging naar 4 havo en zakte in 5 havo voor het eindexamen. ‘Ik was zo klaar met de middelbare school, dat ik alles op alles heb gezet om het ’t jaar erop toch te halen en dat is gelukt. Al met al heb ik dus zeven jaar over de havo gedaan. Vervolgens besloot ik de hbo-opleiding Fysiotherapie te gaan volgen, maar dat bleek helemaal niets voor mij te zijn. Te veel theorie, te veel eigen verantwoordelijkheid, het ging gewoon niet. Toen had ik het eigenlijk wel helemaal gehad met school. Ik wilde aan het werk, maar het veiligheidsbedrijf waar ik solliciteerde zei dat ik eerst meer ervaring moest opdoen en adviseerde deze opleiding.’
Het was lastig, dat eerste jaar. ‘Door corona konden we maar twee uur per dag naar school. Je moest de discipline opbrengen om zelf thuis aan het werk te gaan, maar ik vond dat moeilijk. Op een gegeven moment liep ik zo achter met mijn werk dat ik mijn coach om hulp vroeg. Met extra begeleiding is het toch gelukt om het eerste jaar te halen. Daarna werd het alleen maar leuker. Corona was voorbij, ik liep eerst stage bij een heel leuk bedrijf dat duurzame thee verkocht en later bij het veiligheidsbedrijf waar ik eerder gesolliciteerd had. Zo word je goed voorbereid op je toekomstige werk. Ik heb klantgesprekken leren voeren, offertes leren opstellen, ik heb de sfeer en de praktijk op verschillende bedrijven ervaren. Nu zit ik in het derde jaar en ben ik bijna klaar. Nog even en ik heb deze opleiding met succes afgerond!’
‘Ik heb ervaren hoe het is om van havo naar hbo te gaan’, zegt Jesse. ‘Dat is echt een heel grote stap. Van havo naar mbo voelde voor mij veel logischer. Hier heb ik mijn motivatie teruggevonden. Ik ben in die afgelopen drie jaar serieuzer en volwassener geworden. Ik weet nu precies wat ik wil en waar ik het voor doe. Op zich had ik een paar jaar minder op school kunnen zitten. Wat dat betreft zou de mbo-optie op de havo wel wat meer genoemd kunnen worden, je kunt al van 4 havo naar het mbo. Maar ik kan het iedereen aanraden. Zeker als je nog wat moeite hebt om zelf steeds gedisciplineerd aan het werk te gaan en als je meer van de praktijk bent dan van de theorie. Bovendien kun je als gediplomeerd mbo’er tegenwoordig minstens net zoveel verdienen als gediplomeerd hbo’er. Ik ben in ieder geval heel blij met de weg die ik heb gekozen.’
Wat doe je als je op de havo steeds met de hakken over de sloot gaat, twee keer klas 3 hebt gedaan en in de vierde ook niet echt je draai niet kunt vinden? Max van der Molen (17) uit Lelystad gooide halverwege het schooljaar in februari het roer om. ‘Ik besloot om naar het mbo te gaan. Iets met techniek of iets met bouw.’ Techniek bleek het toch niet te worden, maar toen hij de sfeer proefde bij Bouw & Architectuur op Landstede MBO in Harderwijk was hij meteen om. Een week later mocht hij beginnen.
‘Het mbo is echt veel leuker!’ vertelt Max superenthousiast. ‘Je bent met je beroep bezig. We hebben laatst cement gemaakt, we stralen beton, we bouwen maquettes en al doende leer je de theorie. We hebben met het supermoderne tekenprogramma Revit een uitzichttoren van drie verdiepingen op 9, 18 en 27 meter ontworpen, met details als netten en een glazen paneel. Op de bovenste verdieping kijk je over de boomrand over heel Harderwijk uit. Je schrijft een brochure, maakt een flyer en je schrijft een procesboek waarin je terugblikt op het hele proces. En zo ben je met de echte beroepspraktijk bezig. We mogen onze ideeën zelfs aan de gemeente aanbieden.’
‘Het is een enorm verschil met de havo’, zegt Max. ‘Daar krijg je aan het begin van het jaar een paar boeken, een lesplanning en een toetsplanning en dat moet je dan aan het eind van het jaar afgewerkt hebben. That’s it. Vrijwel alleen maar theorie. Sommige leerlingen kunnen daar prima mee uit de voeten, maar ik niet. Hier doe je praktijkopdrachten en word je veel meer vrij gelaten. Qua planning, hoe je de dingen aanpakt en hoe je een opdracht uitvoert. Die uitkijktoren ook, de enige richtlijnen die we hadden was dat het natuurinclusief, circulair en duurzaam moest zijn. Kijk, en als je dingen wilt weten zoek je die op, of je vraagt het. Het is een mooie manier van leren die mij echt aanspreekt.’
Max overweegt om na deze opleiding de hbo-opleiding Utiliteitsbouw te gaan doen. ‘Ik wil me bezig houden met de grotere gebouwen, scholen, flatgebouwen en dergelijke, en dan wil ik in de uitvoering werken. Er bij zijn op de bouwplaats. Misschien ga ik voor mijn oom werken, hij heeft een bouwbedrijf.’ Met mbo is de overgang naar hbo een stuk makkelijker, hoort Max van iedereen. ‘Je hebt al heel veel praktijkgerichte kennis opgedaan. En ook met een mbo-diploma heb je trouwens al heel veel kansen op de arbeidsmarkt, vooral in de bouw.’
In een half jaar tijd is Max totaal veranderd. ‘Dat zeggen mijn ouders ook. Ik sta er totaal anders in. Ik ben veel gemotiveerder, heb er weer helemaal zin in. En dat terwijl mbo een stuk moeilijker is dan havo! Maar als je het naar je zin hebt en als je weet waarvoor je het doet, kun je veel meer bereiken.’
Eerstejaars student Melike Koldar volgt de opleiding Legal, Insurance & HR Services Specialist niveau 4 op Landstede MBO in Zwolle. ‘Vorig jaar zakte ik voor het havo-examen en ik was totaal niet gemotiveerd om het jaar over te doen met weer dezelfde vakken en dezelfde stress. Ik wilde met mijn toekomstige beroep bezig zijn en koos voor het mbo. Van jongs af aan ben ik geïnteresseerd in wetgeving, rechten en plichten. Toen ik zag dat je de opleiding Legal, Insurance & HR Services Specialist niveau 4 versneld kon doen, heb ik me meteen aangemeld. Ik heb nooit spijt gehad van mijn besluit.
Waar ik op de havo heel ongemotiveerd en onzeker was geworden, heb ik hier juist weer zelfvertrouwen en positieve energie gekregen. Ik heb er weer helemaal zin in. Dit eerste jaar heb ik al heel veel examens gehaald en vakken afgerond, dus zeer waarschijnlijk haal ik mijn diploma binnen twee jaar. Je wordt hier goed begeleid, je coach en docenten kijken naar wie jij bent en wat jij nodig hebt en je kunt je eigen tempo bepalen. Na deze opleiding ga ik aan het werk, er zijn veel banen op mbo-niveau te vinden in deze branche. Misschien volg ik ooit nog een hbo-opleiding in deeltijd, maar dat zie ik dan wel weer. Mijn tip voor havisten: laat je niet beïnvloeden door anderen, doe niet wat je denkt dat de wereld van je verwacht, maar luister naar jezelf, maak je eigen keuzes. Het mbo biedt je niet alleen de kans om het werkveld van je keuze te onderzoeken, maar ook je eigen mogelijkheden en talenten te ontdekken.’
